Nieodpieluchowane dziecko a przedszkole 

Wciąż zdarzają się sytuacje, że publiczne przedszkole nie chce przyjąć dziecka nieodpieluchowanego. Placówki zasłaniają się wewnętrznym regulaminem, w którym jest napisane, że maluch ma być samodzielny. Niektóre przedszkola z kolei twierdzą, że takie są wymogi sanepidu. Rodzice bardzo często słyszą, że w placówce są braki kadrowe więc nikt nie przewinie maluszka lub też że wyjścia na dwór/na wycieczki z dzieckiem, które nadal nosi pieluchę są dla opiekunów bardzo problematyczne. 

Czy powyższe argumenty placówek oświatowo-wychowawczych są zasadne? Czy są ku temu podstawy prawne? Czy odpieluchowanie dziecka jest konieczne, aby maluch mógł zostać przyjęty do placówki wychowania przedszkolnego? W niniejszym artykule znajdziecie odpowiedzi na te pytania. 

Przedszkole kontra nieodpieluchowane dziecko 

Zgodnie z przepisami prawa, przedszkole nie może odmówić przyjęcia dziecka, które nadal nosi pieluszkę. Jeżeli takie kryterium widnieje w zasadach rekrutacji do przedszkola, to jest przejawem dyskryminacji, braku znajomości przepisów prawa i rozumienia podstawowej roli przedszkola. 

Odmowa przyjęcia do placówki dziecka, które nosi pieluchę jest niedopuszczalna i niezgodna z prawem. Wewnętrzne regulaminy przedszkoli, w których jest mowa o tym, że maluch ma być samodzielny w korzystaniu z toalety są niezasadne i przede wszystkim prawnie niewiążące. 

Prawo oświatowe ściśle określa zasady przyjmowania dziecka do przedszkola

Dzieci do przedszkola publicznego przyjmuje się przede wszystkim według kryteriów ustawowych (Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm. – art. 31, art. 102, art. 131). 

Przepisy jasno wskazują, że:

• Dzieci w wieku 3-6 lat mają prawo znaleźć się w przedszkolu i gmina ma obowiązek zapewnić realizację tego prawa. 
• Jeżeli liczba dzieci, którym gmina ma obowiązek zapewnić miejsce w przedszkolu, przewyższa możliwości tej konkretnej placówki, to odmowa przyjęcia do przedszkola może nastąpić. W takiej sytuacji gmina ma obowiązek wskazać rodzicom inne przedszkole, do którego dziecko zostanie przyjęte. Musi to nastąpić do momentu rozpoczęcia postępowania uzupełniającego. Czas pracy placówki powinien być zbliżony do tego, który obowiązuje w pierwotnie wybranym przedszkolu. Organ jest również zobowiązany do wskazania przedszkola położonego najbliżej miejsca, do którego rodzice chcieli posłać swoje dziecko.

W powyższych przepisach nie ma ani jednej wzmianki o tym, że dziecko ma być odpieluchowane i ma samodzielnie korzystać z nocnika. Każdy trzylatek ma prawo do korzystania z wychowania przedszkolnego. 

Prawo do nauki jest jednym z podstawowych praw obywatelskich gwarantowanych przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, która w art. 70 stanowi, iż: Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa
o systemie oświaty.

Obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego reguluje art. 14 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.). 

Rzecznik Praw Dziecka na temat wymogu odpieluchowania dziecka

W związku z licznym kontrowersjami na temat odmowy przyjęcia dziecka nieodpieluchowanego przez placówki publiczne, p. Karla Orban – psycholog – wystosowała zapytanie do Rzecznika Praw Dziecka w tej sprawie. Opinia tego organu jest następująca:

Rekrutacja dzieci do przedszkoli publicznych przeprowadzana jest według kryteriów ustawowych i kryteriów samorządowych. Żadne z kryteriów ustawowych nie dyskwalifikuje dziecka, które jest niesamodzielne pod względem higieny. Ustawodawca zastrzegł także, że kryteria, które określa organ prowadzący przedszkole [czyli samorządowe] mają uwzględniać jak najpełniejszą realizację potrzeb dziecka i jego rodziny. Zatem również kryteria samorządowe nie mogą w żaden sposób faworyzować dzieci np. tych, które nie korzystają z pieluchy.  W świetle powyższego należy stwierdzić, że przepisy prawa oświatowego nie dają podstaw do podjęcia przez dyrektora przedszkola czynności skutkujących ograniczeniem dostępu do edukacji przedszkolnej dziecku z powodu niezgłaszania przez niego potrzeb fizjologicznych. Warto zwrócić uwagę, że wewnętrzne uregulowania wprowadzane przez przedszkole nie mogą być sprzeczne z przepisami ustawy i rozporządzenia.

Sygnatura: ZEW.441.76.2021.MP

Opinia Rzecznika Praw Dziecka w tej sprawie jasno wskazuje, że odmowa przyjęcia do przedszkola dziecka, które nie zostało odpieluchowane jest niezgodne z prawem. Nie ma na to żadnej podstawy prawnej. 

Jeżeli dana placówka odmawia przyjęcia nieodpieluchowanego dziecka, należy zgłosić sprawę do kuratorium oświaty lub kontaktować się bezpośrednio z Rzecznikiem Praw Dziecka. 

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego 

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego to również ważny dokument w tej sprawie. Jej zapisy mówią wprost, że dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole
podstawowej m.in.:

• umie poprawnie umyć się i wytrzeć oraz umyć zęby;
• samodzielnie korzysta z toalety.

Wobec powyższego samodzielność w wykonywaniu czynności higienicznych dziecko osiąga dopiero po ukończeniu wychowania przedszkolnego w przedszkolu. Nie można zatem wymagać od malucha, że już na początku swojej edukacji w przedszkolu będzie potrafiło komunikować o swoich potrzebach fizjologicznych. Takie umiejętności są określane jako osiągnięcia zwieńczenia nauki w tych placówkach. Nie można zatem warunkować nimi przyjęcia dziecka do przedszkola. 

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego: Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977 z późn. zm.). 

Czy każde dziecko w wieku 3 lat jest gotowe, aby go odpieluchować?

Nie każde dziecko w wieku 3 lat jest gotowe na pożegnanie się z pieluchą. Przeświadczenie, że maluch powinien samodzielnie korzystać z nocnika ok. 2 roku życia jest błędne. 

Dziecko musi osiągnąć:

• Dojrzałosć fizjologiczną – m.in. dojrzewanie ścieżek neuronalnych w mózgu, które umożliwiają pełną kontrolę nad zwieraczami. Kontrola nad zwieraczem odbytu może pojawić się wcześniej niż kontrola pęcherza bądź później. Pod względem anatomicznym są to inne zwieracze. Warto dodać, że pęcherz dziecka, który jest gotowy do odpieluchowania ma objętość 100-200 ml. 
• Dojrzałość emocjonalną – gotowość emocjonalna dziecka do pożegnania z pieluszką, chęć przejścia przez ten proces. 

W związku z powyższym nie należy się sugerować wiekiem dziecka w rozpoczęciu procesu odejścia od pieluchy i siadania na nocniku. Odpieluchować dziecko należy tylko, gdy jest anatomicznie i psychicznie gotowe. 

Prawo jest po stronie dzieci i rodziców

Jeżeli nie zdążyłaś odpieluchować dziecka przed przedszkolem, nie odbiera to twojemu maluchowi prawa do kształcenia się. Gdy placówka odmawia przyjęcia dziecka, nie sugerują się argumentacją personelu i złóż pisemny wniosek o przyjęcie. 

W sytuacji, gdy otrzymasz decyzję odmowną, to masz 7 dni od dnia podania do publicznej wiadomości listy kandydatów przyjętych i nieprzyjętych na zażądanie od komisji rekrutacyjnej uzasadnienia. Na jego sporządzenie komisja ma 5 dni.

Następnym etapem całej procedury jest wniesienie odwołania do dyrektora, które możemy złożyć w ciągu 7 dni od dnia otrzymania uzasadnienia. Na odpowiedź dyrektor przedszkola również ma 7 dni. Jego rozstrzygnięcie możemy zaskarżyć do sądu administracyjnego.